ภาระภาษีกรณีเลิกกิจการของบริษัทจำกัดและบริษัทมหาชนจำกัด

         การเลิกบริษัท (เอกชนหรือมหาชน) มีการแตกต่างจากการควบบริษัท  แม้ว่าสถานะของบริษัทที่ถูกควบเข้านั้นจะเลิกไปแต่ผลของการควบกันนั้น  ยังคงมีบริษัทอันเกิดจากการควบอยู่  และในเรื่องภาระภาษีก็ต่างกัน  แต่การเลิกบริษัทนั้น  สถานะของบริษัทเดิมไม่มีอีกต่อไป

         เมื่อเลิกบริษัทแล้ว  ความรับผิดทางภาษี  ( tax  liability )  มีดังต่อไปนี้คือ
        ตามประมวลรัษฎากร  มาตรา  72  ได้วางหลักไว้ว่า    ในกรณีที่บริษัทเลิกกัน  ให้ผู้ชำระบัญชีและผู้จัดการมีหน้าที่ร่วมกันแจ้งให้เจ้าพนักงานประเมินทราบ การเลิกบริษัทภายใน  15  วัน  นับแต่วันที่เจ้าพนักงานรับจดทะเบียนเลิก

         ถ้าบุคคลดังกล่าวไม่ปฏิบัติตามเจ้าพนักงานประเมินอาจสั่งให้บริษัทนั้นเสีย ภาษีเพิ่มอีก  1  เท่า  ของจำนวนภาษีที่ต้องเสีย  เงินนี้ถือเป็นค่าภาษี

        ในกรณีที่บริษัทเลิกกันดังกล่าวแล้ว  เพื่อประโยชน์ในการคำนวณภาษี  ให้ถือว่าวันที่เจ้าพนักงานรับจดทะเบียนเลิกเป็นวันสุดท้ายของรอบระยะเวลา บัญชี  ให้ผู้ชำระบัญชีและผู้จัดการมีหน้าที่และความรับผิดร่วมกันในการยื่นรายการ และเสียภาษีตามแบบและภายในกำหนดเวลาที่กำหนดไว้ในมาตรา  68  และมาตรา  69  โดยอนุโลม  (  การเลิกกิจการตามประมวลรัษฎากกรนั้น  ถือเอาวันที่นายทะเบียนรับจดทะเบียนเลิกเป็นวันสุดท้ายของรอบระยะเวลาบัญชี ปีที่เลิก )

       ถ้าผู้ชำระบัญชีและผู้จัดการไม่สามารถยื่นแบบแสดงรายการและเสียภาษีภายใน กำหนดเวลาดังกล่าวได้  ก็ให้ยื่นต่ออธิบดีกรมสรรพกรภายในกำหนด  30  วันนับแต่วันที่เจ้าพนักงานรับจดทะเบียนเลิก  เมื่ออธิบดีเห็นสมควรจะสั่งให้ขยายระยะเวลาออกไปอีกก็ได้  เฉพาะกรณีที่มีการชำระบัญชี  อธิบดีจะสั่งให้ขยายระยะเวลาออกไปอีกด้วยก็ได้

          การคำนวณกำไรสุทธิหรือการขาดทุนสุทธิทางภาษี  เมื่อบริษัทเลิกกันการคำนวณกำไรสุทธิหรือการขาดทุนสุทธิ  ย่อมเป็นไปตามมาตรา  74  มีหลักว่า  ในกรณีที่บริษัทเลิกกันการคำนวณกำไรสุทธิเป็นไปตามวิธีการในมาตรา  65  มาตรา  65 ทวิ  และมาตรา 66  เว้นแต่

         (1)  การตีราคาทรัพย์สิน ให้ตีราคาตลาดในวันเลิก
กล่าวคือ   การตีราคาทรัพย์สิน  เป็นไปตามมาตรา 65 ทวิ (3) ประกอบมาตรา  65 ทวิ (17 )  มีความ
แตกต่างจาก  การตีราคาสินค้าคงเหลือ  ตามมาตรา  65 ทวิ (6)
        (2)  เงินสำรอง  หรือเงินกำไร  ยกมาจากรอบระยะบัญชีก่อน ๆ เฉพาะส่วนที่ยังไม่ได้เสียภาษเงินได้  ให้นำมารวมคำนวณเงินได้ในรอบระยะบัญชีสุดท้ายด้วย ( เงินสำรอง , เงินกำไรเฉพาะส่วนที่ยังไม่ได้เสียภาษีเท่านั้น  ที่ต้องโอนกลับเป็นกำไรสุทธิเสียภาษีเงินได้ในปีที่เลิกกิจการ

          ภาษีมูลค่าเพิ่ม  เมื่อมีสินค้าคงเหลือและหรือทรัพย์สินที่ผู้ประกอบการมีไว้ในการประกอบ กิจการ  ในวันที่เลิกบริษัท  ถือว่าเป็นการขายตามมาตรา  77/1 (8) (ฉ) จะเห็นได้ว่า  กฎหมายให้ถือว่า  ขาย  ซึ่งผู้ประกอบการต้องรับผิด  นอกจากนี้ผู้ประกอบการจดทะเบียนต้องแจ้งการเลิกกิจการ  ณ  สถานที่ที่ได้จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มภายใน15  วัน  นับจากวันเลิกประกอบกิจการ  ให้ผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มไว้พร้อมกับการแจ้งเลิกประกอบ กิจการตามมาตรา  85/15

        ภาษีธุรกิจเฉพาะในการเลิกกิจการมาตรา 91/21  ให้นำบทบัญญัติในหมวด 4 คือ ภาษีมูลค่าเพิ่มมาใช้บังคับโดยอนุโลม  คือ  การเลิกกิจการของธุรกิจที่ต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะตามมาตรา  91/2(1)-(8)ให้เป็นไปตามมาตรา  85/15  ที่กล่าวมาข้างต้น